İŞ MAKİNASI PERİYODİK KONTROLÜ
Karayolunda kullanılmayan ve karayolu trafik muayenesi kapsamında yer almayan iş makinası periyodik kontrol ‘leri, iş kazalarının önlenmesi, can ve mal kayıplarının önlenmesine yönelik önemli rol oynamaktadır. İş makinası periyodik kontrol hizmeti, konusunda uzman makine mühendislerimiz tarafından TS EN 474 standartlarında belirtilen şartlara uygunluk değerlendirmesi olarak gerçekleştirmektedir.
Karayolları Trafik Kanunu’na göre İş Makinaları “Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu araçlardır.”
Yaygın olarak kullanılan iş makinaları arasında ekskavatör (kazıcı), yükleyici (loder), kazıcı-yükleyici (beko loder), dozer, silindir, fore kazık makinası gibi makinalar bulunmaktadır. Ayrıca çalışmalar için hava üreten kompresör makinaları ile jeneratörler de iş makinası sınıfında değerlendirilmektedir.
İş makinaları eğitimli ve belgeli operatörler tarafından kullanılması gereken, kullanımı ve bakımı bilgi ve dikkat isteyen ekipmanlardır.
İş makinalarının devrilme, sıkıştırma, ezme gibi bir çok riski bulunmaktadır. Bu nedenle iş makinalarında bir çok güvenlik önlemi bulunmalıdır. Örneğin çalışırken yakın çevrede insan bulunmamalıdır. Bu amaçla makina üzerindeki sesli, ışıklı uyarılar çalışır durumda olmalı, operatörün görüş alanı yeterli olmalıdır. Operatör kabini makina kumandasının güvenli şekilde yapılabileceği, operatörü atmosfer şartlarından, düşen ve fırlayan cisimlerden koruyacak özellikte olmalıdır. Hareket ve durdurma kumandaları doğru çalışmalıdır. Makina üzerindeki hidrolik sisteminin pompaları, hortumları, bağlantıları, silindirleri sağlam olmalı; aşırı basınç ve hidrolik yağın aniden boşalarak kaza oluşturmasına karşı emniyet sistemleri bulunmalıdır.
İş makinalarının güvenli çalışabilmeleri için, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde periyodik kontrole tabi ekipmanlar için, bazı istisnalar dışında, belirtilen 1 yıllık periyodik kontrol süresi aşılmamalıdır. Makinaların kullanım şartları, yaşları, durumları göz önünde bulundurularak daha kısa sürelerde periyodik kontrollerin gerçekleştirilmesine ise yapılacak risk değerlendirmesine göre karar verilebilir.
Belirtilen tehlikelerden korunulabilmesi ve iş makinasının çalışmasının güvenli şekilde sürdürülebilmesi amacıyla bu makinalar düzenli olarak periyodik kontrolden geçirilmelidir. İş makinalarının periyodik kontrollerini yapmaya makina mühendisleri, makina ve metal bölümü mezunu teknik öğretmenler, makina teknikerleri ve yüksek teknikerleri yetkilidir. Jeneratörlerin periyodik kontrolleri ise elektrik mühendisleri, elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik tekniker ve elektrik yüksek teknikerleri tarafından gerçekleştirilmelidir.
Periyodik muayeneler hidrostatik testler, ağırlık testleri, görsel testler, tahribatsız muayeneler ve cihazlarla tespitler şeklinde muayene edilmektedir.
Hidrostatik testler için basınçlı ekipmanın giriş çıkış vanaları, emniyet ventili bağlantısı işletmeye giden hatlardan ayrılır ve flanş ya da kör tapa kullanılarak körlenir. Tank, en üst noktasından taşıncaya kadar test akışkanı ile doldurulur. En yaygın olarak kullanılan test akışkanı maksimum 25 0C de sudur. Tamamen test akışkanı ile doldurulan tank yavaş yavaş basınçlandırılır.
Ağırlık testleri için kaldırma iletme ekipmanının tipine göre ve standartlarda belirtilen şartlara göre ağırlık testine tabi tutulur.
Hidrostatik test yapılamayan basınçlı ekipman veya tesisatlar için tahribatsız muayene yöntemlerinden en genel olarak manyetik parçacık, penetrant ve ultrasonik kalınlık ölçümü yöntemlerinden biri veya birkaçı ile test edilir. Herhangi bir yöntem ile kesin kanaat getirilemeyen muayenelerde, muayene uzmanı, ekipmanın muayenesi için farklı bir yöntem önerebilir.
Yangın tesisatları hidrostatik test ile ve ayrıca havalandırma tesisatları gibi görsel kontroller yapılarak muayene edilmektedir.
Elektrik tesisatları, topraklama ölçümleri ve paratoner testleri ise hem görsel hem de test cihazı kullanılarak muayene yapılmaktadır.